Nắng Chiều
(theo Lê Quốc Thanh)
Năm 1950, anh Lê Trọng Nguyễn trở về ẩn náu tại quê nhà. Và năm 1953, anh sáng tác bản “Nắng Chiều”.
Trong một cuộc phỏng vấn, Lê Trọng Nguyễn đã nói: "Tôi viết bản đó ở Huế, thời gian sau khi bỏ vùng kháng chiến về thành... Tâm sự tôi trong bài Nắng chiều nó như thế này, kể anh nghe cho vui. Sau cuộc đảo chính của Nhật vào đêm 9 tháng 3 năm 45, có một gia đình công chức Nam triều từ Quy Nhơn chạy ra tạm trú ở Hội An, mà tôi cũng ở Hội An lúc đó. Gia đình đó có một người con gái. Tôi yêu người con gái ấy!".
Nắng Chiều ra đời trong một lần hứng tác của Lê Trọng Nguyễn trên cầu Vĩnh Điện khi chiều xuống ở bến sông Thu Bồn.
Hiệp Ðịnh Geneva ký kết xong, năm 1954 Lê Trọng Nguyễn ra Huế và Ðà Nẵng làm việc cho cơ sở thương mại ngoài đó. Cũng chính nơi đây, anh có dịp quen và làm bạn cho đến chót cuộc đời nghệ sĩ sáng tác của anh, với những Minh Trang, Dương Thiệu Tước, Kim Tước, Nguyễn Hiền v.v.. Và ca khúc Nắng Chiều được xuất bản trong lúc này. Người thâu tiếng hát đầu tiên bản Nắng Chiều vào dĩa nhựa là ca sĩ Minh Trang.
Giữa năm 1955, người em gái duy nhất của anh Lê Trọng Nguyễn là Lê Thị Ba qua đời, anh quá đau buồn và đem bản Nắng Chiều ra ký giao kèo tái bản để có một món tiền tác quyền khiêm nhường đưa về quê cùng mẹ lo liệu cho em gái và chuẩn bị nuôi nấng cháu.
Năm 1957, Lê Trọng Nguyễn vào Sài Gòn. Ðúng dịp đoàn ca nhạc Nhật Bản sang thăm, ban nhạc Toho Geino có nhờ người chọn ra 12 bản nhạc Việt Nam đang nổi tiếng thời đó để chuẩn bị tập dượt và trình diễn tại Sài Gòn lẫn Nhật Bản, trong đó có bản “Nắng Chiều” và bản này đã được cô ca sĩ nhật Midori Satsuki hát.
Năm 1960 Ki Lo Ha, một ca sĩ người Hoa, cô yêu mến bản Nắng Chiều nên viết sang lời Hoa ngữ và phổ biến bản này sang Ðài Loan và Hồng Kông. Nhờ mấy may mắn đó mà Nắng Chiều cứ thế được biết tới tại ngoại quốc...
Những ngày gần đây, Vũ Trung Hiền, Phạm Anh Dũng và tôi cùng nhau làm việc cho cuốn CD Collection #2. Nảy ra ý định thu được
bản Nắng Chiều hát bằng tiếng Nhật, chúng tôi cố gắng vào Net để tìm tung tích bà Midori Satsuki, một người đã nổi danh hơn bốn mươi năm nay và vẫn còn hoạt động trên Ðài Truyền Hình Ðông Kinh. Và kết quả liên lạc được với nơi sản xuất CD ca nhạc bên Nhật nữa.
Bà Midori Satsuki trực tiếp gọi phôn nói chuyện với tôi. Và sau đó được sự giúp đỡ của hai anh Ðỗ Thông Minh và Phan Hiên, bà Midori xác nhận vẫn còn nhớ bản Nắng Chiều.
Ðối với tôi, Nắng Chiều được hát bằng Hoa ngữ và Nhật ngữ từ 40 năm nay như một kỷ niệm đẹp bền của tình thân hữu văn hóa Á Châu. Nhưng đặc biệt bản Nắng Chiều bằng lời Việt mới có ý nghĩa hơn cả: Nó đã được viết ra từ trên nửa thế kỷ qua mà nay chúng ta nghe lại vẫn thấy sống động, bùi ngùi cảm động. Tôi muốn nói đến nét trẻ trung trường tồn của ca khúc Nắng Chiều trong nền âm nhạc Việt Nam - Á Châu.
Bài hát viết theo điệu Rumba, giai điệu rộn rã phối hợp giữa ngũ cung và thất cung, lời ca đầy hình ảnh, màu sắc, nhưng nội dung phảng phất
nét buồn. Phần lời nói lên tâm trạng hoài tiếc của một người khi thăm lại cảnh xưa. Trông thiên nhiên, cảnh vật vẫn hồn hậu sống động, lòng
ấy bồi hồi nhớ lại một hình bóng đẹp tươi, nay đã không còn: "Qua bến nước xưa lá hoa về chiều lạnh lùng mềm đưa trong nắng lưa thưa ...anh
nhớ trước đây dáng em gầy gầy Dịu dàng nhìn anh đôi mắt long lanh...".
Bản dịch tiếng Hoa về nội dung nhìn chung vẫn giữ ý chính của bài:
我又來到昔日海邊,海風依舊吹皺海面 那樣熟悉那樣依戀,只有舊日人兒不見 (Tôi về thăm lại bến nước xưa, gió biển như năm cũ, thổi lộng vào mặt, bóng dáng cũ vẫn in đậm trong tâm trí tôi, nhưng người xưa thì không thấy nữa...).
Nắng chiều:
(Lyric)
Qua bến nước xưa lá hoa về chiều
lạnh lùng mềm đưa trong nắng lưa thưa
khi đến cuối thôn chân bước không hồn
Nhớ sao là nhớ đến người ngày thơ
Anh nhớ trước đây dáng em gầy gầy
Dịu dàng nhìn anh đôi mắt long lanh
Anh nhớ bước em khi nắng vương thềm
Má em mầu ngà tóc thề nhẹ bay
Nay anh về qua sân nắng chạnh nhớ câu thề tim tái tê
chẳng biết bây giờ người em gái duyên ghé về đâu
Nay anh về nương dâu úa giọng hát câu hò thôi hết đưa
hình bóng yêu kiều kề hoa tím biết đâu mà tìm
Anh nhớ xót xa dưới tre là ngà
Gợn buồn nhìn anh em nói em nói: "Mến anh!"
Mây lướt thướt trôi khi nắng vương đồi
Nhớ em dịu hiền nắng chiều ngừng trôi...
Error! Filename not specified.
Bản dịch tiếng Hoa:
我又來到昔日海邊 海風依舊吹皺海面 那樣熟悉那樣依戀 只有舊日人兒不見 不該來到昔日海邊 海暇嬌豔湧著海面 那樣熟悉那樣依戀
只有故人離去多年 那往事一慕慕 到我眼前 是夢景還是幻想 令人常懷念 那夢境何日能 回到眼前 你又在我的身邊 無限情纏綿
不該來到昔日海邊 海暇嬌豔湧著海面 那樣熟悉那樣依戀 只有故人離去多年
Nắng Chiều
(theo Tuyết Mai)
Vào ngày này cách đây bốn năm, Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn đã lặng lẽ ra đi về cõi vĩnh hằng, để lại cho nền âm nhạc Việt Nam nhạc phẩm bất hủ
“Nắng Chiều” và ba bốn mươi nhạc phẩm nổi tiếng khác.
Bà Nguyễn thị Nga, hiền thê của Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn đã thực hiện hai CD “Lá Rơi BênThềm” và “Lê Trọng Nguyễn Collection” để lưu lại
dòng nhạc trữ tình của Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn. Nhiều buổi ra mắt hai CD này đã được tổ chức ở Cali và Paris, Pháp.
Được biết Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn sinh năm 1926 tại Điện Bàn tỉnh Quảng Nam. Ông rất hiếu học về văn hóa và rất yêu thích âm nhạc. Đa số
các nhạc sĩ thời trước thường tự học nhạc hay qua những người thân quen. Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn học nhạc qua sách vỡ của Pháp, và ông
học hàm thụ ở trường âm nhạc Pháp Ecole Universelle. Ông thường gởi tác phẩm sang Pháp để trao đổi về kỹ thuật viềt nhạc. Đến năm 1952 thì
Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn sáng tác nhạc phẩm “Sóng Đà Giang”. Qua nhạc phẩm đó ông được nhận vào Hội Nhạc sĩ Pháp S.A.C.E.M. Đây là bước đầu tiên và mở rộng cuộc đời sáng tác âm nhạc của ông.
Tác phẩm kế tiếp là bản “Ngày Mai Trời Lại Sáng” sáng tác năm 1946, bản này là kỷ niệm thời thanh niên yêu nước. Từ 1953 đến 1959 ông có
nhiều tác phẩm ra đời trong đó có nhạc phẩm “Nắng Chiều”, “Bến Giang Đầu”…
Tác giả đã nói nhiều với những người bạn thân về bản “Nắng Chiều”. Nhiều người tưởng ông viết bài này ở Hội An vì Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn
đã ghi lại trong âm nhạc nhiều cảnh đẹp cũng như những cảm xúc, mơ ước, tình yêu tuổi trẻ của ông ở Hội An, nhưng bản “Nắng Chiều” được
sáng tác ở Cung Nội Huế. Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn có lần đến Cung Nội Huế với Nhạc sĩ Vũ Đức Duy, ở đây Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn gặp lại một
người bạn thân quen từ trước, trong giây phút đầy xúc cảm đó, trong nắng của Cung Nội Huế, nhạc phẩm Nắng Chiều được sáng tác.
Trong dòng nhạc của Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn trước năm 1975, tác phẩm nổi tiếng nhất là bản “Nắng Chiều”, nhưng tác giả yêu thích nhất là
bản "Sao Đêm” và “Lá Rơi Bên Thềm”. Bản “Sao Đêm “có nét nhạc cổ điển Tây Phương, nội dung bản này cho thấy có một sự đam mê lãng mạn. Nguồn cảm hứng để viết bản “Lá Rơi Bên Thềm” là cuộc sống đầu đời của ông trong đó có Ca sĩ Minh Trang, Nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, Nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Theo Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn, Nhà Thờ Huyện Sĩ rất nhỏ nhưng là nơi đẹp nhất, vì ông có một kỷ niệm đẹp ở đây. Khi qua đây ông đã sáng tác bài “Chiều Bên Giáo Đường”.
Sau năm 1975, tình cảm giữa những người nghệ sĩ còn ở lại như Mai Thảo, Phạm Đình Chương và Lê Trọng Nguyễn đã thương nhau như anh em. Sau khi Mai Thảo và Phạm Đình Chương đi hải ngoại, Lê Trọng Nguyễn rất nhớ bạn, từ nguồn cảm hứng đó Ông đã sáng tác nhạc phẩm “Sóng Nước Viễn Phương”. Bản này phổ nhạc từ một bài thơ của Thẩm Oánh viết cho các bạn đã ra đi.
Về bản nhạc “Bến Giang Đầu “thì một nhà xuất bản đề nghị đặt tên “Nắng Chiều 2” nhưng Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn không muốn đổi tên bản nhạc vì đó là một kỷ niệm dễ thương khác của ông ở một thôn xóm đẹp, nên thơ, trên dòng sông êm đềm, bên giàn hoa tím và một người bạn gái đã lên xe hoa.
Khoảng năm 1958 có một đoàn nhạc Nhật Bản Toho Geino sang Việt Nam. Trưởng đoàn muốn một ca sĩ của đoàn hát nhạc Việt Nam. Nhạc sĩ Nguyễn Hiền đưa ra 12 bản nhạc, và bản “Nắng Chiều” được đoàn nhạc Nhật Bản chọn. Ca sĩ Midori Satuki rất nổi tiếng đã trình bày nhạc phẩm “Nắng Chiều” lần đầu tiên ở Hội Chợ Thị Nghè và sau đó bản nhạc được phát thanh trên các Đài Việt Nam và Đông Kinh.
Đến năm 1960 thì đoàn nhạc Trung Hoa Dân Quồc đến Việt Nam với mục đích trao đổi văn hóa Á Châu. Trong đoàn nhạc đó Nữ Ca sĩ Ki Lo Ha
không hề quen biết nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn nhưng đã biết nhạc phẩm “Nắng Chiều”. Cô muốn gặp Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn, và trên đường trở
về Đài Loan, cô đã viết bài này lại bằng lời Hoa . Cô đã trình bày bản này ở Đài Loan và sau đó bản nhạc được mệnh danh là “Bản tình ca đẹp
nhất” ở Đài Loan trong thập niên 1970.
Nhà Thơ Du Tử Lê, Nhạc sĩ Nguyễn Hiền cùng với sự khuyến khích của nhiều anh em, tuyển tập nhạc Lê Trọng Nguyễn cùng với hai CD "Lá Rơi
Bên Thềm”, “Lê Trọng Nguyễn Collection” được thực hiện và ra mắt vào dịp giỗ đầu của Lê Trọng Nguyễn năm 2005.
Sau đó một buổi ra mắt CD “Lá Rơi Bên Thềm” được ra mắt ở Paris ngày 11 Tháng 11, 2006 và năm 2007.
Về hoài bảo thì Nhạc sĩ Lê trọng Nguyễn muốn để lại cho đời những gì ông hiểu biết, những gì ông cảm nghĩ và ghi lại trong ba bốn chục tác
phẩm, rõ ràng nhất là ông muốn để lại thế hệ sau kỹ thuật sáng tác nhạc. Ước muốn này thể hiện rất kiên nhẫn từ năm 2000-2003, ông đã ghi
lại những hiểu biết về kỹ thuật viết nhạc qua một quyển sách là “Nghệ Thuật Viết Nhạc”. Quyẻn sách được chuẩn bị xong, ông đưa cho cô con
gái đánh máy, có nhiều chỗ cần sửa lại thì ông bị trở bệnh nặng và ra đi. Có thể quyển sách sẽ được xuất bản trong một thời gian gần đây.
Qua những bản nhạc “Nắng Chiều”, “Bến Giang Đầu” chúng ta cảm thấy ở Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn một tình yêu thật nhẹ nhàng, trên quê hương xinh đẹp. Qua ca khúc “Lá Rơi Bên Thềm” và “Chiều Bên Giáo Đường” chúng ta cảm thông được những thao thức của tuổi trẻ và qua bản “Sao Đêm, “Cung Điệu Buồn” tác giả đã trình bày những u hoài, nhớ nhung, những hoài niệm không nguôi.
Cố Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn đã ra đi, để lại cho vườn hoa âm nhạc Việt Nam nhiều bông hoa hương sắc thăm tươi, đóng góp một phần không nhỏ cho nền văn học nghệ thuật dân tộc.
No comments:
Post a Comment