Huyết áp thấp và cách phòng ngừa

    Huyết áp (HA) thấp là vấn đề sức khỏe khá phổ biến trong cộng đồng nhưng ít được biết đến. Có rất nhiều người nhầm lẫn giữa HA thấp mãn tính với bệnh thiếu máu (giảm số lượng hồng cầu). HA thấp không chỉ gặp ở người gầy thiếu cân mà còn gặp cả ở những người mập, dư cân nặng và nữ có tỉ lệ mắc phải cao hơn nam.

    Huyết áp thấp  chính là sát thủ giấu mặt.Trong khi nhiều người lo sợ vì huyết áp cao thì ngược lại rất ít người quan tâm tới huyết áp thấp. Các bác sĩ  tim mạch khuyến cáo rằng  : bất kỳ sự tăng – giảm nào so với mức bình thường đều nguy hiểm.

     Huyết áp là sức đẩy của dòng máu tác động lên thành động mạch nhằm đưa máu đến nuôi dưỡng các mô trong cơ thể, mỗi khi tim đập là lúc huyết áp cao nhất và gọi là huyết áp tâm thu. Khi tim nghỉ, khoảng thời gian giữa 2 lần tim đập thì huyết áp giảm đi, đó là huyết áp tâm trương. Chỉ số huyết áp phải căn cứ vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe của từng người. Ở người khỏe mạnh, từ độ tuổi trưởng thành cho đến 30 – 45 tuổi: huyết áp tâm thu là 90 -110mmHg, huyết áp tâm trương là 70 – 90mmHg được cho là bình thường. Từ 40 tuổi trở lên thì cứ mỗi 10 tuổi, mỗi chỉ số cộng thêm 10.

     Huyết áp thấp là tình trạng huyết áp tâm thu dưới 90mmHg và huyết áp tâm trương dưới 60mmHg hoặc giảm hơn 20mmHg so với trị số huyết áp bình thường trước đó.

Nếu so sánh với bệnh huyết áp cao thì  huyết áp thấp nguy hiểm không kém ,vì trước mắt không dẫn đến biến chứng như tai biến mạch máu não, nghẹn tắc cơ tim… nên nhiều người rất chủ quan với căn bệnh này. Tuy nhiên, ít người biết được rằng huyết áp thấp cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm .Khi bệnh nhân bị tụt huyết áp nhiều lần, hệ thống thần kinh bị suy giảm chức năng, cơ thể không tự kịp điều chỉnh để cung cấp đủ dinh dưỡng và oxy cho các cơ quan có chức năng sống còn như não, tim, thận gây tổn thương các cơ quan này. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh huyết áp thấp có thể dẫn đến tình trạng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy thận… thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Nhiều trường hợp huyết áp thấp có thể dẫn tới tai biến mạch máu não, trong đó phần lớn là nhồi máu não, tỷ lệ này chiếm khoảng 30%. Ngoài ra, người bị tụt huyết áp cấp có thể gây sốc, đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng trong những trường hợp như đang lái xe, làm việc trên tầng cao… Nếu huyết áp thấp kéo dài, còn làm cho các cơ quan thận, gan, tim, phổi suy yếu nhanh chóng.

Triệu chứng và nguyên nhân

      Các nghiên cứu đã cho thấy, đối tượng mắc bệnh huyết áp thấp thường thuộc các dạng sau:

1. 
   
   1. Cơ thể bị suy nhược do làm việc quá sức, stress, mất ngủ, với người phải áp dụng giảm cân vì mắc các bệnh tim mạch, béo phì, tiểu đường.
   
   
   
2. 
   
   Huyết áp thấp dễ xảy ra với những người quá lao lực, thể trạng yếu, suy dinh dưỡng, phụ nữ…
   

      Triệu chứng:

1. 
   
   Mệt mỏi, lả và rất muốn được nghỉ ngơi,
   
   
   
2. 
   
   hoa mắt chóng mặt.
   
   
   
3. 
   
   Khó tập trung và dễ nổi cáu,
   
   
   
4. 
   
   có cảm giác buồn nôn.
   
   
   
5. 
   
   Suy giảm khả năng tình dục.
   
   
   
6. 
   
    Da nhăn và khô, kèm theo rụng tóc.
   
   
   
7. 
   
   Vã mồ hôi nhưng vẫn cảm thấy lạnh.
   
   
   
8. 
   
   Thở dốc, nói như hụt hơi nhất là sau khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng, khi thay đổi tư thế có thể choáng váng, xây xẩm mặt mày…
   
   
   

Nguyên nhân gây nên bệnh huyết áp thấp.

1. 
   
     Do sự suy giảm chức năng của các cơ quan .
   
   
   
2. 
   
    Do  yếu tố di truyền,
   
   
   
3. 
   
   Những người có thể trạng yếu, hoặc người mắc một số bệnh huyết học kèm theo như: viêm loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng mạn tính, lao…
   
   
   
4. 
   
      Do suy giảm hoạt động của tuyến giáp. Khi cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormon của tuyến giáp, sẽ có nguy cơ mắc chứng huyết áp thấp, kèm theo các triệu chứng hoa mắt chóng mặt, rụng tóc.
   
   
   
5. 
   
   - Do suy giảm glucoza. Nếu hàm lượng đường trong máu giảm xuống dưới mức 2.5mmol/l, bạn có thể sẽ phải chịu đựng cảm giác mệt mỏi, run rẩy và vã mồ hôi.
   
   
   
6. 
   
   - Hàm lượng hemoglobin thấp. Một người khoẻ mạnh hàm lượng hemoglobin trong máu ở mức 100 milliters. Ở nam giới hàm lượng này ở mức 13,5 tới 17,5 g/ dl còn ở nữ giới là 11,5 tới 15,5g/dl. Khi hàm lượng hemoglobin thấp tức là dưới mức 9g/dl sẽ khiến cho lượng oxy vận chuyển tới não và tim bị suy giảm, có thể làm cho cơ thể choáng váng hoa mắt, chóng mặt.
   
   
   
7. 
   
   - Nhịp tim chậm. Nếu nhịp tim đập dưới 60 nhịp trong một phút, sẽ không đủ lượng máu và oxy lưu thông trong cơ thể dẫn tới bệnh huyết áp thấp.
   
   
   
8. 
   
    cuộc sống căng thẳng, môi trường ô nhiễm, khuynh hướng lạm dụng độc chất… Chính vì thế, huyết áp thấp đã trở thành một trong những căn bệnh thời đại mà ai cũng có thể bị mắc.
   
   
   

Kiểm soát huyết áp thấp và phòng ngừa

 - Do HA thấp có thể gây tổn thương não người bệnh lúc đầu thấy hoa mắt chóng mặt nhưng sau khi nghỉ ngơi 15-20 phút thì thấy dễ chịu hơn dù HA vẫn không tăng lên. Khi số HA trên từ 70 – 80 mmHg thì bắt đầu có biểu hiện thiếu máu não kéo dài dù có nghỉ ngơi. Nếu số HA trên thấp hơn nữa dưới 70 mmHg thì gây thiếu máu não rõ ở cả người bình thường. Bệnh nhân bị xơ cứng hay xơ mỡ động mạch thì khả năng thích nghi này giảm nhiều và có thể gây ra tổn thương tại não tạm thời hay vĩnh viễn.

  -Điều quan trọng đối với người bị HA thấp là hiểu biết đúng tình trạng HA của mình để tránh những phương cách điều trị sai lầm. Đặc biệt, cần phải kiên nhẫn trong điều trị.

   -Điều trị HA thấp gồm có điều trị không dùng thuốc và dùng thuốc.Người bị huyết áp thấp nên tuân thủ theo chế độ sinh hoạt và ăn uống như sau:

- Nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi và ăn uống điều độ, không nên bỏ bữa, vì nhịn đói sẽ gây tụt huyết áp do hạ đường huyết.

 Chế độ ăn nên giảm các loại thực phẩm giàu carbon hydrate như khoai tây, cơm gạo và bánh mỳ.tránh dùng các thức ăn, thuốc đông y có tính chất lợi tiểu.tránh xa đồ uống có cồn  vì nguy cơ gây mất nước trong cơ thể. Nên uống nhiều nước, tăng lượng rau quả, thịt lườn gà và cá trong chế độ ăn.

- Tập thể dục nhẹ nhàng và đều đặn như đi bộ, thể dục dưỡng sinh, Yoga…

- Ngủ đủ giấc, tránh làm việc căng thẳng và lưu ý nên dùng ngay một tách cà phê, trà đường nóng, dùng gừng, nhân sâm, hay các thuốc bổ tổng hợp Vitamin khi bị tụt huyết áp…

- Đi lại từ tốn, uống nhiều nước, giảm uống rượu, ăn đủ chất gồm hạt toàn phần, rau quả, thịt nạc, ăn nhiều bữa trong ngày, hạn chế bột và đường.

    - Phần điều trị không dùng thuốc gồm kết hợp chế độ ăn uống và tập thể dục thể thao. Trong chế độ ăn uống cần lưu ý ăn mặn hơn bình thường. Trước khi áp dụng chế độ ăn mặn trong điều trị HA thấp nên xác định chính xác tình trạng HA của mình. Vì có nhiều trường hợp chóng mặt, mệt mỏi do bị HA cao. Do vậy không nên tự chẩn đoán và điều trị bệnh của mình. Nên đến bác sĩ khám bệnh khi thấy có triệu chứng bất thường. Ngoài ra, không nên ăn quá nhiều thức ăn bổ dưỡng như: trứng, thịt, mỡ, sữa béo… nên giữ cân nặng của mình ở mức độ trung bình. Tập thể dục thể thao có thể góp phần cải thiện tình trạng thấp của HA và giúp sức chịu đựng tốt hơn. Nên tập thể dục, chơi thể thao ở mức độ trung bình. Trong cơn HA thấp nên nghỉ ngơi hạn chế vận động, và thường xuyên theo dõi HA tại nhà.

Điều trị:

Lúc huyết áp hạ thấp đến mức choáng váng bạn có thể nằm nghỉ một lúc hoặc uống nước trà gừng ấm, huyết áp sẽ trở lại bình thường. Nếu vẫn chưa hết, bạn có thể sử dụng tạm thời một số thuốc nâng huyết áp như heptamyl uống mỗi lần từ 1-2 viên; hay ngậm viên coramine glucose mỗi lần 1 viên, có thể dùng 3-4 lần trong ngày. Một số thuốc nâng huyết áp khác hiện nay ít dùng hơn như viên ephedrine (thường dùng chữa hen vì có tác dụng gây giãn phế quản).

    Ngoài ra có thể chỉ định thêm các thuốc tăng cường tuần hoàn não nhằm làm giảm cảm giác đau đầu, chóng mặt, buồn nôn. thuốc cường giao cảm (heptaminol, noradrenalin, phenylephrin), corticoid (giữ Na + nên giúp tăng huyết áp), các thuốc chống nhược cơ (pyrogostigmin), các thuốc bổ máu, vitamin.

    Sau khi tạm thời dùng các thuốc, nếu vẫn thấy các triệu chứng của huyết áp thấp, cần phải đi khám toàn diện để phát hiện các bệnh lý gây nên triệu chứng này và điều trị kịp thời. Tránh uống các thuốc nâng huyết áp thường xuyên và kéo dài có thể dẫn đến các tác dụng phụ bất lợi.

Kết luận

•Tập thể dục nhẹ nhàng đều đặn, phù hợp với sức khoẻ và độ tuổi.

•Ăn đủ các bữa, đặc biệt bữa sáng rất quan trọng. Các chuyên gia khuyên bạn nên ăn sáng với những thực phẩm tốt cho tim mạch và các loại nước hoa quả ép (nên thêm một chút muối) sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng hơn.

•Nên ăn mặn hơn người bình thường.

•Chọn thực phẩm giàu protit (đạm) như thịt nạc, cá, tôm và sử dụng ít chất bột đường.

•Nên hỏi ý kiến bác sĩ để bổ sung thêm một số loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

•Ngủ đủ giấc và đủ thời gian cũng góp phần quan trọng vào việc khắc phục cũng như phòng ngừa chứng cao huyết áp.

•Ngoài ra sữa, mật ong, nước chanh pha đường và muối cũng đem lại những tác dụng đáng kể.

Bên cạnh đó cà phê và trà đặc cũng có những đóng góp rất tích cực đối với chứng huyết áp thấp. Tuy nhiên, không nên quá lạm dụng, sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu.

Uống nhiều nước Nên uống khoảng 10 cốc nước mỗi ngày, sau khi tập luyện thể thao hay trong những ngày hè nóng nên dùng nước trong thành phần có nhiều natri và kali.

 Tập luyện đều hàng ngày giúp duy trì lưu thông máu trong cơ thể nên giảm chứng huyết áp thấp. Cẩn thận lúc đứng lên đột ngột khi đang ở tư thế nằm và ngồi, nên thở sâu vài phút trước khi đứng lên để tăng cường lưu thông máu đến các bộ phận của cơ thể

          Rất nhiều người bị huyết áp thấp là do giảm trương lực thần kinh - mạch máu, thành mạch máu quá yếu (bị nhão), sức co bóp của tim yếu do cơ tim yếu (biểu hiện là tim đập nhanh, yếu). Để củng cố thành mạch và nâng cao khả năng đẩy máu của tim, cần tích cực tập luyện thể dục thể thao. Các bài tập đi bộ, chạy, bơi, thể dục nhịp điệu, cầu lông... đều rất tốt.